Zaburzenie osobowości typu borderline (BPD) jest jednym z najczęściej diagnozowanych zaburzeń osobowości. Charakteryzuje się niestabilnością emocjonalną, impulsywnością oraz trudnościami w utrzymywaniu stabilnych relacji interpersonalnych. Osoby dotknięte BPD często doświadczają intensywnych emocji, które mogą prowadzić do problemów w codziennym funkcjonowaniu.
Ogólna charakterystyka
Osoby z BPD często doświadczają m.in.:
- Niestabilnych relacji interpersonalnych, które mogą być intensywne, ale krótkotrwałe.
- Skrajnych zmian nastroju, które mogą trwać od kilku godzin do kilku dni.
- Intensywnego strachu przed porzuceniem, który może prowadzić do desperackich prób uniknięcia rzeczywistego lub wyimaginowanego odrzucenia.
- Chronicznego poczucia pustki.
- Impulsywnych zachowań, takich jak nadmierne wydawanie pieniędzy, ryzykowne zachowania seksualne, nadużywanie substancji, czy samookaleczanie.
- Trudności w kontrolowaniu gniewu oraz częstych wybuchów złości.
- Lęk przed porzuceniem – realny lub wyobrażony, co prowadzi do desperackich prób uniknięcia rzeczywistego lub wyobrażonego porzucenia.
- Przemijające, związane ze stresem myśli o charakterze paranoidalnym lub objawy dysocjacyjne.
- Częste wybuchy gniewu, stała złość (niekiedy wrogość), a w skrajnych przypadkach powtarzające się bójki.
Terapia Zaburzenia Osobowości Typu Borderline
Terapia osób dotkniętych zaburzeniem osobowości typu borderline (BPD) jest skomplikowanym procesem, który wymaga wieloaspektowego podejścia. Najczęściej stosowaną i skuteczną metodą jest Terapia Dialektyczno-Behawioralna (DBT), która koncentruje się na nauce umiejętności radzenia sobie z emocjami, poprawie relacji interpersonalnych oraz zmniejszeniu zachowań impulsywnych. W trakcie terapii osoby z BPD pracują nad kilkoma kluczowymi obszarami.
Po pierwsze, uczą się rozpoznawać i regulować swoje emocje. Osoby z BPD często doświadczają intensywnych i szybko zmieniających się emocji, co może prowadzić do zachowań impulsywnych. Terapia pomaga im zidentyfikować te emocje, zrozumieć ich źródło oraz nauczyć się technik, które pozwalają na ich kontrolowanie.
Po drugie, pacjenci pracują nad poprawą relacji interpersonalnych. Osoby z BPD mają tendencję do wchodzenia w niestabilne i intensywne relacje, które często kończą się konfliktem. Terapia uczy ich, jak budować zdrowe i stabilne relacje, jak komunikować swoje potrzeby i emocje w sposób konstruktywny oraz jak radzić sobie z odrzuceniem i konfliktami.
Kolejnym ważnym elementem terapii jest nauka technik radzenia sobie ze stresem i impulsami. Osoby z BPD często angażują się w destrukcyjne zachowania, takie jak samookaleczanie czy nadużywanie substancji, jako sposób radzenia sobie z bólem emocjonalnym. DBT uczy ich alternatywnych, zdrowszych sposobów radzenia sobie ze stresem, takich jak medytacja, uważność czy techniki relaksacyjne.
Jednym z największych wyzwań, z jakimi borykają się osoby z BPD w terapii, jest trudność w utrzymaniu stabilności emocjonalnej i konsekwencji w działaniu. Niestabilne emocje i skłonność do impulsywnych decyzji mogą prowadzić do przerw w terapii lub trudności w stosowaniu nauczonych technik w codziennym życiu. Ważne jest, aby terapeuta był cierpliwy i wspierający, pomagając pacjentowi przejść przez te trudne momenty.
Osoby z BPD często mają „uszkodzone granice”, co oznacza, że mają trudności z ustaleniem i utrzymaniem zdrowych granic w relacjach z innymi. Może to wynikać z trudnych doświadczeń z dzieciństwa, takich jak przemoc, zaniedbanie czy nadużycia, które prowadzą do braku poczucia bezpieczeństwa i stabilności. W rezultacie osoby z BPD mogą mieć trudności z rozpoznaniem, gdzie kończą się ich potrzeby i emocje, a zaczynają potrzeby i emocje innych. To prowadzi do częstego przekraczania granic w relacjach, co może prowadzić do konfliktów i trudności w utrzymaniu zdrowych związków. Tym samym starają się nadmiarowo niekiedy kontrolować innych i wpływać na decyzje, jednocześnie obwiniając te osoby za brak postępów w danym procesie (np. terapię). Wówczas takie osoby swój gniew i złość przelewają na drugą osobę obarczając ją za swoje niepowodzenia.
Terapia pomaga pacjentom z BPD zrozumieć, jak ważne są granice w relacjach oraz jak je ustalać i utrzymywać. Uczy ich, jak rozpoznawać swoje potrzeby i komunikować je w sposób asertywny, a także jak szanować granice innych osób. Dzięki temu mogą budować zdrowsze i bardziej satysfakcjonujące relacje, co jest kluczowym elementem procesu zdrowienia.
Warto dodać, że proces terapeutyczny jest niekiedy długi i wymaga wiele cierpliwości od strony pacjenta. Czasami terapia może trwać nawet 4 lata. Wszystko zależy od złożoności problemu oraz stopnia świadomiej otwartości pacjenta na zmiany.
Hipotezy Występowania BPD
Istnieje wiele teorii na temat przyczyn BPD, jednak żadna z nich nie jest jednoznaczna. Poniżej przedstawiono kilka z najczęściej dyskutowanych hipotez:
- Czynniki Genetyczne: Badania sugerują, że BPD może mieć komponent genetyczny. Osoby z rodzinną historią BPD lub innych zaburzeń psychicznych są bardziej narażone na rozwój tego zaburzenia.
- Czynniki Środowiskowe: Traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa, takie jak przemoc, zaniedbanie czy nadużycia, mogą zwiększać ryzyko rozwoju BPD. Niestabilne środowisko rodzinne oraz brak wsparcia emocjonalnego również mogą przyczyniać się do wystąpienia tego zaburzenia.
- Czynniki Neurobiologiczne: Badania obrazowe mózgu wskazują na zmiany w strukturach mózgu odpowiedzialnych za regulację emocji, takie jak ciało migdałowate i kora przedczołowa, u osób z BPD. Zaburzenia w funkcjonowaniu tych obszarów mogą wpływać na zdolność do kontrolowania emocji i impulsywności.
- Czynniki Psychologiczne: Teorie psychologiczne sugerują, że BPD może wynikać z trudności w radzeniu sobie z emocjami oraz problemów z tożsamością. Osoby z BPD często mają negatywny obraz siebie i trudności w zrozumieniu i akceptacji swoich emocji.
Współwystępowanie
Omawiane w niniejszym artykule zaburzenie osobowości, często współwystępuje z innymi trudnościami psychicznymi, co może dodatkowo komplikować diagnozę i leczenie. Poniżej przedstawiono statystycznie najczęściej współwystępujące zaburzenia:
- Zaburzenia depresyjne: Osoby z BPD często cierpią na depresję, która może objawiać się chronicznym smutkiem, utratą zainteresowania codziennymi aktywnościami, zmęczeniem oraz myślami samobójczymi. Depresja może nasilać objawy BPD, takie jak poczucie pustki i beznadziei.
- Zaburzenia lękowe: Wiele osób z BPD doświadcza różnorodnych zaburzeń lękowych, w tym zaburzeń lęku uogólnionego, napadów paniki oraz fobii społecznych. Lęk może prowadzić do unikania sytuacji społecznych i zwiększać trudności w relacjach interpersonalnych.
- Zaburzenia odżywiania: Zaburzenia odżywiania, takie jak anoreksja, bulimia czy zaburzenie z napadami objadania się, są często spotykane u osób z BPD. Problemy z obrazem ciała, niską samooceną oraz impulsywnością mogą przyczyniać się do rozwoju tych zaburzeń.
- Zaburzenia związane z używaniem substancji: Nadużywanie alkoholu i innych substancji psychoaktywnych jest powszechne wśród osób z BPD. Substancje te mogą być używane jako mechanizm radzenia sobie z intensywnymi emocjami i stresem, co prowadzi do uzależnień i dodatkowych problemów zdrowotnych.
- Zaburzenia stresu pourazowego (PTSD): Osoby z BPD często mają historię traumatycznych doświadczeń, takich jak przemoc fizyczna, seksualna czy emocjonalna. PTSD może współwystępować z BPD, powodując intensywne objawy lękowe, flashbacki oraz trudności w regulacji emocji.
- Inne zaburzenia osobowości: BPD może współwystępować z innymi zaburzeniami osobowości, takimi jak zaburzenie osobowości typu unikającego, narcystycznego czy antyspołecznego. Współwystępowanie tych zaburzeń może komplikować obraz kliniczny i wymagać złożonego podejścia terapeutycznego.
- Zaburzenia somatyzacyjne: Niektóre osoby z BPD mogą doświadczać somatyzacji, czyli manifestowania problemów psychicznych w postaci fizycznych objawów, takich jak bóle głowy, problemy żołądkowe czy chroniczne zmęczenie.
- Zaburzenia psychotyczne: W niektórych przypadkach osoby z BPD mogą doświadczać objawów psychotycznych, takich jak paranoiczne myśli czy epizody derealizacji i depersonalizacji. Choć te objawy są zazwyczaj krótkotrwałe, mogą być bardzo destabilizujące.
Parę słów na zakończenie…
Zaburzenie osobowości typu borderline jest złożonym i trudnym do leczenia zaburzeniem, które znacząco wpływa na życie osób nim dotkniętych. Dzięki odpowiedniej terapii i wsparciu, osoby z BPD mogą nauczyć się radzić sobie z objawami i prowadzić bardziej stabilne i satysfakcjonujące życie. Ważne jest, aby zrozumieć, że BPD jest chorobą, która wymaga profesjonalnej pomocy i wsparcia, zarówno ze strony specjalistów, jak i bliskich.
