Cyberprzemoc w Polsce staje się coraz poważniejszym problemem, szczególnie wśród dzieci i młodzieży. Przemoc ta, realizowana za pomocą technologii informacyjnych i komunikacyjnych, takich jak Internet czy telefony komórkowe, może przybierać różne formy, w tym nękanie, wyzywanie, grożenie, publikowanie kompromitujących materiałów czy podszywanie się pod inną osobę. Skutki psychiczne cyberprzemocy mogą być katastrofalne dla ofiar, wpływając negatywnie na ich zdrowie psychiczne, emocjonalne i społeczne.
Dzieci i młodzież doświadczające cyberprzemocy często zmagają się z depresją i lękami. Badania wykazują, że młode osoby poddane takiej przemocy są bardziej narażone na stany depresyjne i lękowe. Utrata poczucia bezpieczeństwa i ciągły stres mogą prowadzić do obniżenia nastroju, apatii oraz napadów paniki. Publiczne poniżanie i ośmieszanie w Internecie często skutkuje obniżeniem poczucia własnej wartości i wiary we własne możliwości. Ofiary cyberprzemocy mogą również unikać kontaktów społecznych, co prowadzi do izolacji i pogłębia ich poczucie osamotnienia. Stres związany z cyberprzemocą często zakłóca sen, powodując problemy z zasypianiem i utrzymaniem snu, a także utrudnia koncentrację, co negatywnie wpływa na wyniki w nauce. W skrajnych przypadkach, cyberprzemoc może prowadzić do myśli samobójczych i prób samobójczych. Badania wykazują, że ofiary cyberprzemocy mają wyższe ryzyko samobójstw niż osoby niezaangażowane w tego typu przemoc.
Dane statystyczne i badania
Według raportu Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, około 20% polskich uczniów doświadczyło cyberprzemocy. Inne badania wskazują, że problem ten nasila się wraz z wiekiem, a najbardziej narażone są osoby w wieku 13-16 lat. Statystyki te mogą być jednak niedoszacowane, ponieważ wiele ofiar nie zgłasza incydentów cyberprzemocy z powodu wstydu lub obawy przed reakcją otoczenia. Dodatkowo, raport EU Kids Online z 2021 roku wskazuje, że Polska znajduje się w czołówce krajów europejskich pod względem występowania cyberprzemocy wśród dzieci. W badaniu tym wykazano, że około 12% dzieci w wieku 9-17 lat doświadczyło cyberprzemocy w poprzednim roku, co stanowi znaczący wzrost w porównaniu do lat poprzednich.
Raport NASK (Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa) pokazuje, że ponad 40% młodzieży w Polsce miało kontakt z materiałami przemocowymi w sieci, a 25% przyznaje, że było świadkiem cyberprzemocy wobec innych osób. Warto również wspomnieć o badaniu przeprowadzonym przez Instytut Badań Edukacyjnych, które wskazuje, że około 30% uczniów szkół średnich doświadczyło jakiejś formy cyberprzemocy, z czego 15% przyznało, że było to doświadczenie wielokrotne.
Dane z badania przeprowadzonego przez Uniwersytet Warszawski pokazują, że cyberprzemoc ma nie tylko bezpośredni wpływ na ofiary, ale również wpływa na ich otoczenie. Aż 60% uczniów, którzy byli świadkami cyberprzemocy, zgłaszało, że nie wiedzieli, jak zareagować, co podkreśla potrzebę dalszej edukacji i wsparcia w tym zakresie. Ponadto, badania wskazują, że dziewczęta są bardziej narażone na cyberprzemoc emocjonalną, podczas gdy chłopcy częściej doświadczają cyberprzemocy fizycznej, co sugeruje konieczność dostosowania strategii interwencyjnych do specyficznych potrzeb różnych grup demograficznych.
Rola rodziców i szkół w zapobieganiu cyberprzemocy
Rodzice odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu cyberprzemocy i ochronie swoich dzieci. Ważne jest, aby budować relację opartą na zaufaniu, dzięki której dziecko czuje się komfortowo, rozmawiając z rodzicem o swoich doświadczeniach w Internecie. Rodzice powinni reagować ze spokojem i zrozumieniem, bez oceniania czy krytykowania. Edukacja na temat bezpieczeństwa w sieci jest również istotna. Rodzice powinni rozmawiać z dziećmi o zasadach bezpiecznego korzystania z Internetu, w tym o tym, jak reagować na niepokojące sytuacje online. Ustalenie jasnych zasad dotyczących czasu spędzanego w Internecie i rodzaju treści, które dziecko może przeglądać, jest kluczowe. Rodzice mogą również korzystać z narzędzi kontroli rodzicielskiej, aby monitorować aktywność dziecka w sieci. Pomoc w budowaniu pewności siebie i poczucia własnej wartości może zmniejszyć podatność dziecka na negatywny wpływ cyberprzemocy. Jeśli dziecko doświadcza cyberprzemocy, rodzice powinni podjąć odpowiednie kroki, takie jak zgłoszenie incydentu administratorom platformy, na której doszło do przemocy, skontaktowanie się ze szkołą lub zgłoszenie sprawy na policję.
Pomoc psychologiczna jest niezwykle ważna dla dzieci dotkniętych cyberprzemocą. Ofiary tego rodzaju przemocy często zmagają się z poważnymi problemami emocjonalnymi i psychicznymi, takimi jak depresja, lęki, niska samoocena czy izolacja społeczna. Wsparcie psychologiczne może pomóc dzieciom w radzeniu sobie z traumatycznymi doświadczeniami, odbudowaniu poczucia własnej wartości oraz nauczeniu się skutecznych strategii radzenia sobie z przyszłymi zagrożeniami. Psychologowie i terapeuci mogą również wspierać rodziców w zrozumieniu problemów swoich dzieci i w znalezieniu najlepszych sposobów na ich wsparcie.
Szkoły również odgrywają istotną rolę w przeciwdziałaniu cyberprzemocy. Powinny one nie tylko edukować uczniów na temat zagrożeń związanych z Internetem, ale także tworzyć środowisko, w którym uczniowie czują się bezpiecznie zgłaszać przypadki cyberprzemocy. Szkoły mogą organizować warsztaty i spotkania z ekspertami, które pomogą uczniom zrozumieć, jak radzić sobie z cyberprzemocą i gdzie szukać pomocy. Współpraca między szkołami, rodzicami i specjalistami ds. zdrowia psychicznego jest kluczowa dla skutecznego przeciwdziałania temu zjawisku.
Ochrona wizerunku dziecka w internecie
Ochrona wizerunku dziecka w Internecie jest równie ważna jak zapobieganie cyberprzemocy. Nierozważne publikowanie zdjęć i informacji o dziecku w mediach społecznościowych może narazić je na niebezpieczeństwo. Zanim opublikujesz zdjęcie dziecka w Internecie, warto zastanowić się, czy nie narusza to jego prywatności i bezpieczeństwa. Upewnij się, że Twoje profile w mediach społecznościowych są ustawione jako prywatne, a dostęp do zdjęć i informacji mają tylko zaufane osoby. Jeśli dziecko jest wystarczająco duże, warto zapytać je o zgodę na publikowanie jego zdjęć w Internecie. Naucz dziecko, jak chronić swoją prywatność w Internecie i jak reagować na niepokojące sytuacje.
Inicjatywy na rzecz bezpieczeństwa dzieci w sieci – Polska
W Polsce podejmowane są liczne inicjatywy i kampanie mające na celu przeciwdziałanie cyberprzemocy oraz ochronę dzieci i młodzieży w Internecie. Jedną z takich inicjatyw jest akcja „Dzieci w Sieci”, której pomysłodawcą jest Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę. Koncentruje się ona na edukacji zarówno dzieci, jak i dorosłych w zakresie bezpiecznego korzystania z Internetu. Program ten oferuje szeroki wachlarz materiałów edukacyjnych, warsztatów oraz szkoleń, które mają na celu zwiększenie świadomości na temat zagrożeń czyhających w sieci oraz sposobów ich unikania. Uczestnicy akcji uczą się, jak rozpoznawać i reagować na niebezpieczne sytuacje online, a także jak chronić swoją prywatność i dane osobowe.
Inną istotną inicjatywą jest kampania informacyjna „Warszawa chroni dzieci”, realizowana w ramach programu #Warszawachroni, której pomysłodawcą jest Urząd Miasta Stołecznego Warszawy. Kampania ta jest odpowiedzią na rosnące zagrożenia związane z cyberprzemocą i innymi formami przemocy wobec dzieci. Jej celem jest zwiększenie świadomości społecznej na temat problemu oraz promowanie działań prewencyjnych. W ramach kampanii organizowane są liczne działania edukacyjne skierowane do dzieci, rodziców, nauczycieli oraz opiekunów. Dzięki współpracy z ekspertami z różnych dziedzin, program oferuje praktyczne porady dotyczące ochrony dzieci przed przemocą w Internecie oraz wsparcie w sytuacjach kryzysowych.
Program „Bezpieczna Szkoła” jest kolejną ważną inicjatywą, której celem jest tworzenie bezpiecznego środowiska dla uczniów poprzez edukację na temat zagrożeń związanych z cyberprzemocą oraz promowanie pozytywnych wzorców zachowań w sieci. Program ten jest realizowany przez Ministerstwo Edukacji i Nauki we współpracy z placówkami edukacyjnymi w całej Polsce.
Kampania „Nie hejtuję – reaguję”, zainicjowana przez Rzecznika Praw Dziecka, skierowana jest głównie do młodzieży i zachęca do aktywnego reagowania na przypadki hejtu i przemocy w sieci. Kampania promuje postawę zero tolerancji dla przemocy online i uczy, jak skutecznie zgłaszać incydenty oraz wspierać osoby, które padły ofiarą cyberprzemocy.
Projekt „Safer Internet”, realizowany przez Polskie Centrum Programu Safer Internet, jest częścią międzynarodowej inicjatywy mającej na celu promowanie bezpiecznego i odpowiedzialnego korzystania z Internetu. Projekt oferuje wsparcie w formie infolinii, gdzie dzieci, młodzież i rodzice mogą uzyskać pomoc w sytuacjach związanych z cyberprzemocą i innymi zagrożeniami online.
Warsztaty „Klikaj z głową”, organizowane przez różne organizacje pozarządowe oraz placówki edukacyjne, mają na celu naukę bezpiecznego korzystania z Internetu. Uczestnicy dowiadują się, jak chronić swoją prywatność, jak rozpoznawać zagrożenia online oraz jak reagować na cyberprzemoc.
- Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę. (2021). Raport o cyberprzemocy wśród dzieci i młodzieży w Polsce. Warszawa: Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.
- EU Kids Online. (2021). Raport z badań na temat cyberprzemocy w Europie. Londyn: London School of Economics and Political Science.
- NASK (Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa). (2022). Cyberprzemoc wśród młodzieży w Polsce – raport z badań. Warszawa: NASK.
- Instytut Badań Edukacyjnych. (2022). Badanie na temat doświadczeń uczniów z cyberprzemocą. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
- Uniwersytet Warszawski. (2023). Wpływ cyberprzemocy na młodzież – analiza badań. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
- Ministerstwo Edukacji i Nauki. (2023). Program „Bezpieczna Szkoła” – założenia i realizacja. Warszawa: Ministerstwo Edukacji i Nauki.
- Urząd Miasta Stołecznego Warszawy. (2023). Kampania „Warszawa chroni dzieci” – raport z działań. Warszawa: Urząd Miasta Stołecznego Warszawy.
- Rzecznik Praw Dziecka. (2023). Kampania „Nie hejtuję – reaguję” – wyniki i wnioski. Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Dziecka.
- Polskie Centrum Programu Safer Internet. (2023). Projekt „Safer Internet” – działania i efekty. Warszawa: Polskie Centrum Programu Safer Internet.
- Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę. (2023). Akcja „Dzieci w Sieci” – edukacja i świadomość. Warszawa: Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.
